Η απεξάρτηση υπό το πρίσμα της Συστημικής Ψυχοθεραπείας μία συνέντευξη με την κυρία Μαίρη Κατσαρού στην Εν Δυνάμει Προαγωγή Ψυχικής Υγείας και εκπαίδευσης.
1.Κυρία Μαίρη Κατσαρού θα θέλαμε να σας γνωρίσουμε και να μας πείτε λίγα λόγια για το 18 άνω.
Είμαι Κλινική Κοινωνική Λειτουργός, Εκπαιδεύτρια ενηλίκων & Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια.
Εργάζομαι στη μονάδα απεξάρτησης του 18 άνω η οποία είναι δημόσια μονάδα και ανήκει στο Ψ.Ν.Α του ΕΣΥ.
Από το 1992 έχω εργαστεί σχεδόν σε όλες τις δομές, σε όλες τις φάσεις του θεραπευτικού προγράμματος και σήμερα, είμαι υπεύθυνη σε δύο δομές της μονάδας. Σε ένα τμήμα Ψυχολογικής Απεξάρτησης τοξικομανών ανδρών (Β φάση θεραπευτικού προγράμματος), όπως επίσης και σε ένα τμήμα Κοινωνικής Επανένταξης της μονάδας.
Ο ρόλος μου είναι κυρίως εποπτικός και συμβουλευτικός όσων αφορά στους συναδέλφους και τις δομές.
Γενικότερα, ο θεραπευτικός μου ρόλος λαμβάνει χώρα κυρίως μέσω της ομαδικής Ψυχοθεραπείας, ως προς τους θεραπευόμενούς μας, αλλά και της ατομικής ψυχοθεραπείας μέσω του κοινωνικού ιστορικού που πραγματοποιείται στη Β φάση του θεραπευτικού προγράμματος όπου καταρτίζεται και το γενεόγραμμα του κάθε θεραπευόμενου, συμβάλλοντας έτσι στο θεραπευτικό σχεδιασμό του.
2.Ποιο μοντέλο Ψυχοθεραπείας εφαρμόζετε;
Στο 18 άνω υπάρχει Θεραπευτικός «Πλουραλισμός», που σημαίνει ότι έχουμε πληθώρα θεραπευτικών προσεγγίσεων, καθώς δεν ξεχνούμε πως το κύριο εργαλείο κάθε Θεραπευτή είναι ο εαυτός του, η διάθεσή του να εργάζεται με τους ανθρώπους που τον έχουν ανάγκη και ζητούν τη βοήθειά του.
Οι θεραπευτές του 18 άνω είναι Ψυχαναλυτικής προσέγγισης, Συστημικής, Συμπεριφορικής και άλλων. Ως εκ τούτου τα τελευταία χρόνια, υπάρχουν συνάδελφοι που είναι Συνθετικοί, εφαρμόζοντας διάφορες προσεγγίσεις, με βάση την προσωπικότητα και τις ανάγκες του θεραπευόμενου.
3.Πείτε μας λίγα λόγια για την Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεία. Μέσα από τα δικά σας μάτια ως Θεραπεύτρια. Πώς βοηθάει τον θεραπευόμενο η δουλειά που κάνετε;
Η θέση του 18 άνω είναι ότι η τοξικοεξάρτηση αποτελεί ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, το οποίο βασίζεται στη πεποίθηση, ότι ένας άνθρωπος γίνεται εξαρτημένος, όταν μια προσωπικότητα, κατά βάση ελλειμματική, από μία οικογένεια σε κρίση, σε μία συγκεκριμένη κοινωνικοπολιτισμική στιγμή που χαρακτηρίζεται επίσης από κρίση. Συμβάλλουν τουλάχιστον 3 παράγοντες, το ίδιο το άτομο, η οικογένεια και η κοινωνία.
Με βάση αυτή τη θεώρηση, η Συστημική Οικογενειακή Προσέγγιση στοχεύει στη θεραπεία του ατόμου, της οικογένειας και στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας με στόχο τη μη αναπαραγωγή της εξάρτησης και την ισότιμη επανένταξη απεξαρτημένων ατόμων. Τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί πολλές εξαρτήσεις, οι οποίες έχουν να κάνουν με τις ουσίες, το αλκοόλ, την πρόσληψη τροφής, τον τζόγο, τα τυχερά παιχνίδια, το internet.
4.Θα θέλαμε να μας εξηγήσετε πως η μέθοδος με την οποία δουλεύετε, κατά βάση τη Συστημική Οικογενειακή Προσέγγιση , μπορεί να επηρεάσει το άτομο ή την οικογένεια;
Η βάση θεραπείας στο 18 άνω είναι η ομάδα. Η Ψυχοθεραπευτική ομάδα, οι ομάδες που δημιουργούνται καθ’ όλη τη διάρκεια του θεραπευτικού προγράμματος, οι Ψυχο-εκπαιδευτικές αλλά και οι ομάδες μέσω της τέχνης. Βασικός πυλώνας του 18 άνω είναι η Θεραπευτική Ομάδα όπου επιστήμονες από θεραπευτικές προσεγγίσεις και διαφορετικούς ρόλους συνθέτουν, ακριβώς όπως μία οικογένεια, τα διαφορετικά δυναμικά της γνώσης τους, της εμπειρίας τους και όλοι μαζί συνδράμουν στον θεραπευτικό σχεδιασμό. Ο θεραπευτικός σχεδιασμός αφορά κάθε θεραπευόμενο ξεχωριστά αλλά και κάθε ομάδα ψυχοθεραπείας που λειτουργεί στο πρόγραμμα, σε όλες τις φάσεις του προγράμματος.
Έτσι η Συστημική Οικογενειακή Θεραπεία έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί συνολικά όλους τους παράγοντες που συνδράμουν στην εγκαθίδρυση της εξάρτησης.
Μέσω του θεραπευόμενου οι επιστήμονες στοχεύουν, όσο το δυνατόν περισσότερο, στην ενδυνάμωσή του ώστε να επιλύει τα θέματα της προσωπικότητάς του και τα θέματα των σχέσεων με την οικογένειά του. Απώτερος σκοπός αυτού είναι να μπορέσει το άτομο να ενταχθεί στην κοινωνία ως ισότιμο, ενεργό και υγιές μέλος.
Με αυτή την έννοια, η συνολική ματιά που δύναται να έχει η Συστημική Οικογενειακή Θεραπεία σε ένα φαινόμενο όπως είναι η εξάρτηση, θεωρώ πως βοηθά στην επίλυση του φαινομένου.
5.Πόσο σημαντική θεωρείται η Ψυχοθεραπεία αφού οι άνθρωποι ολοκληρώσουν αυτά τα προγράμματα; Τόσο για τους ίδιους, όσο και για την οικογένεια.
Η Θεραπεία Απεξάρτησης στο 18 άνω, διαρκεί 2 χρόνια. Είναι μία εντατική, επίμονη και επίπονη προσπάθεια.
Δεν επιλύονται όλα τα θέματα. Θεωρώ σημαντικό, είτε οι άνθρωποι που ολοκληρώνουν ένα πρόγραμμα απεξάρτησης, είτε τα μέλη της πατρικής τους οικογένειας, είτε μέλη της δικής τους οικογένειας, να αναγνωρίσουν τα δυναμικά που ενδέχεται να συμβάλλουν στη δημιουργία συμπεριφορών εξάρτησης.
Δεν σημαίνει ότι όλοι οι άνθρωποι που βρίσκονται σε μία οικογένεια που δυσλειτουργεί θα εμφανίσουν οπωσδήποτε εξαρτητικές συμπεριφορές ή εξαρτήσεις. Εξάλλου δεν υπάρχουν ιδανικές οικογένειες ούτε ιδανικές κοινωνίες. Παρόλα αυτά θεωρώ ότι είναι σημαντικό να συνεχίσουν και μετά το πέρας της θεραπείας απεξάρτησης, μία Ψυχοθεραπευτική πορεία οποιαδήποτε επιλέξουν αυτοί και ταιριάζει στο χαρακτήρα τους και στις συνθήκες στις οποίες ζουν. Δεν θεωρώ καμία θεραπεία και καμία προσέγγιση πανάκια. Έχει να κάνει με ποια θεραπευτική προσέγγιση θα ταιριάξει στον χαρακτήρα του κάθε ανθρώπου.
6.Άρα θεωρείτε ότι είναι σημαντικό αφότου ολοκληρώσουν οι άνθρωποι να έχουν μία φροντίδα εαυτού μέσω μίας θεραπευτικής διαδικασίας ;
Θα ήταν ωφέλιμο , διότι όπως λέμε εμείς οι συστημικοί, το σύμπτωμα έρχεται για να μας βοηθήσει να αλλάξουμε την πορεία ζωής μας. Συνεπώς έχει σημασία να ακούσουμε το σύμπτωμα και να μην μένουμε μόνο στη θεραπεία του συμπτώματος, αλλά και στους γενεσιουργούς του παράγοντες.
Άξιο αναφοράς είναι ότι στη μονάδα, οι άνθρωποι που είναι καταρτισμένοι στην εν λόγω προσέγγιση χρησιμοποιούν βασικά εργαλεία της Συστημικής, όπως το Γενεόγραμμα. Φτιάχνουμε το Γενεόγραμμα των θεραπευόμενων που θεωρούμε ότι θα είναι βοηθητικό στη θεραπεία του, το οποίο, πραγματικά, πολλές φορές έχει παίξει καταλυτικό ρόλο. Αντίστοιχα άρθρα σχετικά με το Γενεόγραμμα έχουν δημοσιευθεί στα τετράδια Ψυχιατρικής.
7.Εν κατακλείδι, θα θέλατε να μας πείτε τι θα ήταν σημαντικό να κρατήσουμε από τη σημερινή μας συνάντηση;
Νομίζω ότι σε αυτό που έχουμε συμβάλλει όλοι, από το δικό μας μετερίζι, είναι στην ελευθερία του ατόμου, στην ελεύθερη βούληση και στην αυτενέργεια. Για το λόγο αυτό νομίζω ότι όλοι οι επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας κατά βάση, εργάζονται. Ευχαριστώ πολύ την Εν Δυνάμει Προαγωγή Ψυχικής Υγείας και Εκπαίδευσης για την τιμή που μου κάνετε και για το ενδιαφέρον που δείχνετε για τον άνθρωπο. Μπράβο για το αξιόλογο έργο σας.
